Schaapskudde van Amersfoort

Van april tot eind oktober grazen er drie schaapskuddes in de stad. De gemeente heeft dat afgesproken met de aannemer die het kruidenrijk gras onderhoudt. Schapen zijn levende maaimachines, die geen diesel of benzine nodig hebben. Dat is beter voor het milieu, goed voor de planten én nog een leuk gezicht ook.

Waarom schapen?

De schapen grazen het gebied mooi kaal. Ze eten alle planten en bloemen op. Zelfs stekelige brandnetels en distels werken ze zonder problemen weg. Maar ze eten niet de hele plant. De wortels laten ze staan. Daardoor kunnen de planten zich steeds verjongen en blijft het groen gezond.

Bovendien nemen de schapen in hun vacht soms allerlei zaden en beestjes mee die er ergens anders weer van afvallen. Dat zijn het ook een beetje zaaimachines.

Waar grazen ze?

De drie kuddes grazen op verschillende plekken in de stad. Als ze ergens de boel mooi kaal hebben gegeten, verplaatst de herder ze naar een gedeelte waar weer volop te eten voor ze is. Om te voorkomen dat schapen de weg oplopen of zich te goed doen aan het groen in tuinen zet de herder het terrein dat ze mogen begraven af met een net, waar wat stroom opstaat. Als je dat aanraakt krijg je een schokje: dat kun je dus beter niet doen.

Verschillende plekken

De grote kudde van 200 schapen graast in Nieuwland, Rustenburg, de Boerderijen Boulevard, Zielhorst of de Maatweg. De kudde van 85 schapen is te zien in Schothorst, op de Hoefseweg, bij de sportvelden in Vathorst en op de Verbindingsweg. En de allerkleinste kudde van 35 schapen kun je zien op de Gaardendreef, de Zevenhuizerstraat, de Industrieweg, de Boetzelaer of de Heideweg.

Wil je ze zien?

Zowel de schapen als de herder vinden het leuk als je komt kijken. Als de herder erbij is, mag je ook best een schaap aaien. Maar voeren dát mag niet, daar kunnen ze hartstikke ziek van worden. De herder vindt het leuk om over de schapen te vertellen. Maar hij is niet altijd bij de kudde aanwezig. Groepen kunnen via Het Groene Huis een afspraak maken. En op deze website én op Facebook en Instagram kun je zien of, waar en wanneer de herder een ‘spreekuur’ houdt. Dan kun je álles vragen en alles goed bekijken.

Over de schapen

Er zijn allerlei verschillende schapenrassen, soorten weideschapen én heideschapen. Hier in Amersfoort grazen heideschapen uit de Veluwe. Het ras heet dan ook Veluwse Heideschapen. Dat is en van de grootste Nederlandse schapenrassen. De mannetjes - een mannetjesschaap heet een ram - kunnen wel 80 kilo wegen. De ooien - een vrouwtjesschaap heet een ooi - zijn tussen de 60 en 70 kilo. Maar hoe groot ze ook zijn, Veluwse Heideschapen zijn rustige en aaibare dieren.

Kuddedieren

Schapen zijn kuddedieren. Ze lopen altijd achter elkaar aan. In de natuur blijven ze ook altijd dicht bij elkaar, want dat is veiliger. Maar in een weiland durven ze wel meer afstand van elkaar te nemen.

Herkauwers

Net zoals koeien zijn schapen herkauwers.  Ze hebben vier magen. De eerste maag is de pens, daar komt het voedsel dus eerst in terecht. Wat makkelijk verteerbaar is gaat gelijk door naar de volgende maag, maar wat niet verteert gaat weer terug in hun bek. Dat kauwen ze dan lekker nog een keer op.

Grazen

In de onderkaak van een schaap zitten acht sterke snijtanden. Daar snijden ze de plantjes mee af. Gras dat door schapen is begraasd, is daarom veel korter dan als koeien dat werk doen. Want koeien snijden het gras niet, die trekken het los met hun lange tong.

Over de herder

De herder van de Amersfoortse schaapskuddes is Gert van de Bor. Hij is eigenaar van De Grazerie in Kootwijkerbroek. Daar zijn de schapen ook in de winter en vroeg in de lente krijgen ze daar hun lammetjes.

Wat doet de herder?

De herder zorgt goed voor de schapen. Dat betekent onder andere dat hij de schapen als ze ergens klaar zijn met grazen leidt naar een andere plek.  Zijn hond, een speciaal daarvoor getrainde Border Collie helpt de herder. Die loopt om de kudde heen, zodat de schapen bij elkaar blijven. En als er toch een schaap afdwaalt, dán jaagt de hond dat eigenwijze schaap weer terug.

Vervoer

Schapen lopen liever dan dat ze in een auto zitten. Maar van Kootwijkerbroek naar Amersfoort is een hele lange wandeling. En ook in de stad kan de kudde niet altijd veilig van de ene plek naar de andere plek lopen. Dus moeten de schapen soms toch een speciale vrachtwagen in. In die auto hebben ze voldoende ruimte en is er altijd frisse lucht. Omdat ze regelmatig met de auto op pad gaan zijn de schapen daar inmiddels wel aan gewend. Maar als ze op de plek van bestemming zijn aangekomen, lopen ze altijd blij over een brede treeplank naar buiten. Ook omdat ze daar lekker vers gras om te grazen zien.

Schapen scheren

Schapen hebben een dikke vacht van échte schapenwol. Die vacht houdt ze in de winter lekker warm en beschermt ze ’s zomers tegen de hitte van de zon.

Eén keer per jaar worden de schapen geschoren. Meestal gebeurt dat in het voorjaar als de kou voorbij is en het nog niet zo warm is.

De wol wordt verkocht. Door het te spinnen krijg je lange draden en dáár kun je dan weer kledingstukken of tapijten van maken. Omdat de wol van Veluwse heideschapen stevig en ruig is, wordt het vooral gebruikt voor tapijten.

Soms scheert de herder schapen in Amersfoort. Als dat gebeurt kun je natuurlijk komen kijken.