GROOT HOEFBLAD

Iedereen kent het groot hoefblad wel. Ook als je je daar helemaal niet van bewust bent. Het is namelijk een plant, die je verspreid over heel de stad, vooral langs het water, tegenkomt. En met zijn ontzettend grote bladeren is het een zeer opvallende plant.

In deze tijd van het jaar zie je die rabarberachtige, grote bladeren echter nergens. Afgelopen najaar zijn die allemaal afgestorven. Maar onder de grond hebben de taaie, stevige wortelstokken van de plant zich verder ontwikkelt.  En zeer binnenkort - misschien al wel nu - wordt het groot hoefblad weer zichtbaar. Op die grote bladeren moeten we nog wel weken wachten, maar lang voordat die opgerold uit de grond verrijzen, schieten er vaal roze stengels de grond uit. Waar knotsen van bloeiende aren aan verschijnen. Het bloeiend hoefblad kun je bijna niet over het hoofd zien. De knotsachtige aren zitten vol roze-wit-paarse bloemen en de vingerdikke stengel die de bloemen draagt groeit recht naar boven en heeft  auberginekleurige blaadjes, die op schubben lijken.

Waarom heet de plant zo?

Waarom de plant groot hoefblad heet is eigenlijk onduidelijk. Er is een verklaring dat die naam gekozen is omdat het blad de vorm heeft van een hoef van een paard. Maar een paard met een hoef zo groot als een blad van groot hoefblad? Zelfs een olifantenpoot is te klein; de bladeren kunnen wel een halve meter breed zijn! De Latijnse naam van de plant geeft misschien een betere verklaring. Die luidt ‘Petasites hybrides’ en dat ‘petasites’ is afgeleid van het Griekse ‘petatos’. De naam voor zo’n breedgerande vilten hoed, die op het hoofd van schaapherders wordt gedragen. Wellicht is de naam dus een verbastering van hoedblad.

Andere namen

In de volksmond heeft de groot hoefblad trouwens ook andere namen. De naam ‘allemansverdriet’ dankt de plant natuurlijk aan zijn stevige, taaie, knolachtige wortelstokken. Die helemaal uitgraven is schier onmogelijk en als de plant dus ergens groeit, raak je hem maar moeilijk kwijt. Andere namen zijn: boterklis, dokkebladeren en pestwortel.

De naam boterklis heeft hij te danken aan het feit dat de zachte bladeren voeger wel gebruikt werden om boter in te verpakken. Om zo’n pakket te verkrijgen moest er natuurlijk  wel eerst gedokt worden: vandaar de naam ’dokkebladeren of -blaren’. En ‘pestwortel’ heeft niet zozeer te maken met het feit dat het uitgraven van de wortelstokken een pestwerk is, maar dat de plant gebruikt werd als medicijn tegen de pest.

In Engeland werd hij in de middeleeuwen Fliliae ante Patrem genoemd; de dochters voor de vader. Dat komt natuurlijk omdat de bloei voor de bladeren uitgaat, maar niet alle bloemen zijn dochters, er zitten ook zonen bij.

Tweehuizig

De plant is tweehuizig. Er zitten dus nooit mannelijke én vrouwelijke bloemen aan dezelfde plant.  De mannelijke (meeldraad)bloem heeft een roze/paars hoofdje van buisvormige bloemen, waar nectar inzit. De stamperbloemen, die natuurlijk vrouwelijk zijn, zijn kleiner. Maar tegen de tijd dat de mannelijke bloemen het loodje leggen, blijven de vrouwelijke aren staan en groeit de stengel nog door. Langzaam maar zeker verandert de vorm van de aar dan in een sierlijke pluim, die vaak tot vroeg in de herfst blijft staan.

Herkomst

Het is een plant die van oorsprong in Nederland thuishoort. Op het meest noordelijke deel na in heel Europa trouwens evenals in Zuidwest-Azië. De plant voelt zich thuis op vochtige, voedselrijke bodem en is inmiddels ook ingevoerd in Nieuw-Zeeland en zelfs ingeburgerd in Noord-Amerika.

Gezinsuitbreiding

Ook al verspreiden de meeldraadbloemen pollen en zit er in elke stamperbloem een paar nectarbevattende onderdelen, het groot hoefblad breidt zich nauwelijks uit dankzij de bloemetjes en de bijtjes. De afstand tussen de mannelijke en de vrouwelijke planten zijn voor zelfs de ijverigste bijen vaak te groot. Het is dan ook vooral de wortelstok die voor vermeerdering zorgt. Vandaag ook het ‘hybridus’ in zijn Latijnse naam.

Determinatie en meer

Op www.floravannederland.nl vind je een duidelijk filmpje over determinatie van groot hoefblad.

Op dezelfde website vind je ook allerlei andere interessante bijzonderheden van deze plant. En op Printerest staan tal van voorbeelden van wat je van beton en de bladeren kunt maken.